داستان «توپ مقدس»

داستان «توپ مقدس»
چيزی كه مردم‌ با دست خود ساخته بودند و با دل خود از آن حاجت می خواستند

ماكس وبر دانشمند و جامعه شناس دين، عبارتي دارد با اين مضمون كه « خوش به حال نياكان ما كه در دامن اساطير و افسانه ها با آرامش زندگي مي كردند».

او بر خلاف ماركس كه دين را افيون توده ها مي دانست، معتقد بود كه تا قبل از مدرنيته، دين نياز رواني مردم بود و انسان ها خود اموری را دينی و مقدس مي كردند تا به آن پناه ببرند و آرامش بگيرند

اين نظريه مي تواند در باره مردم تهران قديم هم صادق باشد
كه سازه مفرغي دست ساز خود به نام «توپ مرواريد» را تقديس مي كردند و از آن حاجت مي خواستند.

توپ جنگي مستقر در ميدان ارگ قديم را فتحعلي شاه ساخته بود
و ناصرالدين شاه هم آنر در يكي از ميادين تهران نصب كرده بود كه موجب تفريح مردم باشد.

از آنجا كه دسترسي مردم به مقامات حكومت قاجار براي تظلم خواهي مشكل بود و از زمان اميركبير به بعد، بست نشيني هم ممنوع شده بود
در كنار اين توپ جنگي صندوقچه اي هم گذاشته بودند كه مردم شكايات و تقاضاهاي خودشان را بنويسند و داخل آن بيندازند.

احتمالا به چندتايي از آن شكايت ها رسيدگي شده بود كه مردم فكر مي كردند به خاطر تقدس اين توپ است و از آن حاجت گرفته اند

جعفر شهری در کتاب طهران قدیم آورده است:

«…دخترها و بیوه زن ها به طرف توپ مروارید که توپی مفرغی بزرگ بر روی دو چرخ و بر بالای سکوئی بود و در جای پیکره فعلی میدان ارک، مقابل وزارت اطلاعات، قرار داشت، رو می آوردند و جهت بخت گشایی از زیر آن رد شده، بر لوله سوار می شدند و سر می خوردند و این کار را مجرب ترین عملی می دانستند که با آن تا سال دیگر به خانه شوهر می روند

جالب تر از آن این بود که جدا از اين باورهای خرافی، توپ مرواريد پناهگاهي بود براي مجرمين و محكومين که در آن بست نشيني می کردند تا از گناهشان در گذرند، همینطور محلی بود که حاجت گروهي از مردم گرفتار را می تواند رفع کند،حتی بسیاری از اروپاییان در خاطرات خود به وجود این توپ در میدان ارگ یا همان توپخانه قدیم اشاره می کنند و آن را مکانی مقدس برای تهرانی ها معرفی کردند اینکه مکانی برای پناه یافتن مجرمان فراری بوده است.

البته این ماجرای بست نشینی بعد از آنکه امير كبير در دوره خود بست نشيني را در همه جا از آن جمله در زير توپ مرواريد متوقف كرد مدتی فرصت از مجرمان گرفته شد ولي بعد از او باز هم اين رسم برقرار شد
و تا زمان رضا شاه كه توپ را از ميدان ارگ بردند این بست نشینی برای در خواست عفو مجرمان پابرجا بود.

مواظب آنچه ميسازيد باشيد

آفتاب نیوز