تپه مارلیک (به انگلیسی: Marlik) یا مؤذنی تپه یک محوطهٔ باستانی در کرانهٔ خاوری سفیدرود و در درهٔ
«گوهررود» در روستای نصفی، دهستان رحمت‌آباد، بخش رحمت‌آباد در شهرستان رودبار در استان گیلان است.
تپه مارلیک بقایای به‌جای مانده از تمدن باستانی متعلق به دست‌کم سه هزار سال پیش از میلاد است.
پژوهشگران گمان می‌برند این تپه، آرامگاه خصوصی فرمانروایان و شاهزادگان مردم آمارد بوده‌است.
«جام مارلیک» به‌عنوان نماد قوم آمارد در گیلان شناخته می‌شود.
گورستان مارلیک روی صخره‌ای طبیعی قرار گرفته و ۵۳ گور آن کاوش شده که در ترتیبی نامنظم در قسمت‌های آزاد بین تخته‌سنگ‌ها جای گرفته‌اند.
گورستان از حدود ۱۴۰۰ تا ۱۰۰۰ سال پیش از میلاد و حتی پس از آن مورد استفاده بوده‌است.
در برخی گورها اشیاء مربوط به چند دوره دیده می‌شوند که احتمالاً نشان از چندین تدفین پی‌درپی در یک گور در زمان‌های مختلف است .
گروهی از پژوهشگران نام مارلیک را برگرفته از واژگان «مار» و «لیک» (سوراخ) می‌دانند و دلیل این نام‌گذاری را انبوه مارهایی می‌دانند که در گذشته در آن زندگی می‌کردند. گروهی دیگر مارلیک را برگرفته از نام قوم آمارد می‌شمارند.
آنها مارلیک را ساخته شده از ۲ واژهٔ «مارد» (اشاره به آماردها) و «لیک» (قوم) می‌دانند. اگر این نظریه درست باشد این تمدن به مردم آمارد تعلق دارد.
تپهٔ مارلیک تا سال‌های دههٔ ۱۳۴۰ تمدنی ناشناخته بود. در طول سال‌های ۱۳۲۰–۱۳۳۰ دامنه‌های البرز جولانگاه قاچاقچیانی بود که اشیای به دست آمده از درهٔ گوهررود را در بازارهای عتیقه به فروش می‌رساندند.
در سال ۱۳۴۰ درهٔ گوهررود توسط یک تیم باستان‌شناس ایرانی به سرپرستی عزت‌الله نگهبان کاوش شد.
در این دشت تپه‌های باستانی زیادی وجود دارند که ۵ تپهٔ مارلیک، زینب بیجار، دور بیجار، پیلاقلعه و جازم کول از همه مهم‌تر هستند.
پژوهشگران بر این باورند که آثار باستانی این منطقه متعلق به فرمانروایانی است که در اواخر هزارهٔ دوم و آغاز هزارهٔ یکم پیش از میلاد بر این ناحیه حکومت می‌کردند.
مردمان این تمدن، مردگان خود را بنا بر آیین خود و همراه با اشیاء ارزشمند به خاک می‌سپردند.
در این تپه ۲۵ آرامگاه وجود دارد و در برخی از آنها بازماندهٔ استخوان به دست آمده‌است. در همهٔ آرامگاه‌ها اشیایی مانند ظروف سفالین، دکمه‌های تزئینی، انواع سرگرز، پیکان، جام‌های چینی، طلا، نقره و مفرغ، خنجر، شمشیر، مجسمه‌های برنزی و سفالی، سرنیزه، کلاه‌خود و… پیدا شده‌است.
پارچه‌های به دست آمده نیز خبر از وجود بافندگی در هزاران سال پیش در ایران می‌دهند. همچنین در کاوشگری‌ها آثار ساختمانی چهاردیواری پدیدار شد که در حدود ۳۰ متر، مساحت داشت و به‌نظر می‌آمد آرامگاه یا پرستشگاه باشد.
گفته می‌شود که جام‌های شیشه‌ای در این محوطه از اولین نمونه‌های صنعت شیشه‌سازی بشر است.
جام مارلیک جامی از زر ناب و به ارتفاع ۱۸ سانتی‌متر است. ارتفاع نقش‌های برجستهٔ جام به ۲ سانتی‌متر می‌رسد.
نقش میانی جام، درخت زندگانی است که در هر دو سوی درخت، ۲ گاو بال‌دار که از درخت بالا می‌روند. هویت ایرانی سازندهٔ این جام از نمایش نیم‌رخ بدن حیوان‌ها و سر آنها از روبه‌رو آشکار است.
در کفّ این جام، گُلی نقش بسته که در میان آن یک خورشید با شعاع منظم نقش بسته‌است.
کتاب گمشده
@thelostbook
By: via مجله هنرى ژوان
دیدگاهتان را بنویسید